Akropol ateński (nw.gr. Ακρόπολη Αθηνών, od akropolis = górne miasto) –akropol w Atenach, położony na wapiennym wzgórzu o wysokości względnej 70 m (prawie 157 m n.p.m.), zamieszkany w neolicie, w okresie mykeńskim znajdował się tu pałac z megaronem, od VI w. p.n.e. miejsce kultu Ateny.
Wzgórze nazywane było przez starożytnych Akropolis lub Polis. W okresie prehistorycznym mogło nazywać się Athene lub Athenai i dać nazwę bogini Atenie. Hurwit (1999) utrzymuje, że imię bogini pochodzi od wzgórza.
HISTORIA ŚWIĄTYNI
Świątynie zbudowane w okresie archaicznym zostały zniszczone podczas wojen perskich. Podczas odbudowy zainicjowanej przez Peryklesa powstał tu kompleks świątyń: Partenon, Erechtejon, Apteros, sanktuarium Artemidy Brauronia i Propyleje. Zniszczone rzeźby, elementy starszych budowli zostały użyte przy poszerzaniu tarasu w kierunku południowym (odnaleziono je podczas prac archeologicznych rozpoczętych w latach 70. XVIII wieku, w tzw. „rumowisku perskim”). Perykles odbudowę Akropolu powierzył Fidiaszowi, a w pracach uczestniczyli architekci: Iktinos, Mnesikles i Kallikrates.
WZGÓRZE AKROPOLU
Akropol wznosi się na wysokość 156,63 m n.p.m. – nie jest najwyższym wzgórzem Aten, lecz relatywnie łatwo dostępnym od strony zachodniej, z rozległym (ok. 270 m długości i ok. 156 m szerokości) szczytem o powierzchni ok. 30 tys. m² i dostępem do wody pitnej. Zbudowany jest ze skał wapiennych uformowanych w okresie kredy, które zalegają na warstwie łupków metamorficznych, piaskowców, margli i zlepieńców.
W części północno-zachodniej znajdują się liczne jaskinie, gdzie czczono Zeusa, Pana i Apolla.Pierwsze ślady osadnictwa na wzgórzu pochodzą z okresu neolitu (ok. 4500–3000 p.n.e.); w pobliżu Erechtejonu znaleziono także pozostałości naczyń ceramicznych z wczesnej i środkowej epoki brązu. Początkowo na wzgórzu znajdowała się najprawdopodobniej osada, pałac władcy i domy najważniejszych członków społeczności.
